Trafik kazaları, özellikle de yaralanmalı olanlar, mağdurlar için maddi ve manevi açıdan büyük kayıplara yol açmaktadır. Bu tür kazaların ardından mağdurların hangi yasal haklara sahip olduğu, kime karşı dava açabileceği ve tazminat talep süreçlerinin nasıl işlediği oldukça önemli bir konudur. Türkiye’de trafik kazalarıyla ilgili hukuki süreç, Karayolları Trafik Kanunu (KTK), Türk Borçlar Kanunu (TBK) ve Türk Ticaret Kanunu (TTK) çerçevesinde düzenlenmiştir.
Bu yazıda, trafik kazasına uğrayan bir mağdurun kaza anından itibaren izlemesi gereken adımlar, hukuki ve cezaî başvuru yolları ile sigorta kapsamında talep edilebilecek haklar ayrıntılı şekilde ele alınacaktır.
I. Kaza Anında Ne Yapılmalı?
Bir trafik kazasının ardından yapılacak ilk şey, hem sağlık hem de hukuki süreci güvence altına alacak adımları atmak olmalıdır. Özellikle yaralanmalı kazalarda doğru hareket etmek, mağdurun ileride tazminat talep etmesi veya cezaî süreç başlatabilmesi açısından kritik öneme sahiptir.
1. Olay Yerinin Güvenliğini Sağlama
Kaza sonrası mağdur, eğer bilinci yerindeyse veya çevresindekiler destek sağlayabiliyorsa, aşağıdaki tedbirleri almalıdır:
- Yeni bir kazaya sebebiyet vermemek için üçgen reflektör koyulmalı, mümkünse araçlar yol dışına çekilmelidir.
- Yaralanmalı kazalarda kesinlikle araçlar yerinden oynatılmamalıdır ve polis/jandarma gelene kadar kaza yeri korunmalıdır.
- Kazada patlama veya yangın riski varsa, hemen itfaiye (110) ve sağlık ekipleri (112) aranmalıdır.
2. Kolluk Kuvvetlerine Haber Verme ve Tutanak Tutulması
- Yaralanmalı kazalarda polis veya jandarmanın olay yerine gelerek tutanak tutması zorunludur.
- Eğer karşı taraf alkollü, ehliyetsiz veya aşırı hızlı ise, durum mutlaka polise bildirilmelidir.
- Polis ekipleri tarafından tutulan Trafik Kazası Tespit Tutanağı, ileride açılacak davalar ve sigorta başvuruları için hayati öneme sahiptir.
3. Delil Toplama ve Olay Yeri Kaydı
- Mağdur veya yakınları, olay yerinin fotoğraflarını çekmeli, kamera kayıtlarını tespit etmeli ve mümkünse tanık beyanlarını almalıdır.
- Çevrede MOBESE veya güvenlik kamerası olup olmadığı kontrol edilmeli ve kayıtlar muhafaza edilmelidir.
- Sürücünün sigorta poliçesi, ruhsat ve kimlik bilgileri kaydedilmelidir.
4. Hastaneye Başvurma ve Adli Rapor Alma
- Yaralı mağdur, mümkün olan en kısa sürede devlet hastanesi veya üniversite hastanesine giderek trafik kazası geçirdiğini ve adli vakıa olarak hastaneye kayıtının yapılması gerektiğini bildirmelidir.
- Hastanede düzenlenecek adli rapor, ilerleyen süreçte hem tazminat davalarında hem de cezaî yargılamada delil teşkil edecektir.
- Ağır yaralı veya bilinci yerinde olmayan mağdur sağlık görevlilerince en yakın sağlık kuruluşuna ulaştırılacaktır. İlgili sağlık kuruluşu, trafik kazası sebebiyle gelen hastanın sağlık sistemlerine girişini adli vakıa olarak yapmak zorundadır.
II. Hukuki Süreç ve Tazminat Davaları
Trafik kazasına uğrayan mağdurun hukuki hakları, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK), 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK), 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu (TBK), 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu (KTK) ve ilgili diğer mevzuat dikkate alınarak talep edilmektedir.
1. Maddi ve Manevi Tazminat Davaları
Mağdur, kazada kusurlu olan sürücüye ve aracın sahibine karşı tazminat davası açabilir.
a) Maddi Tazminat
- Tedavi giderleri (ameliyat, fizik tedavi, ilaç masrafları)
- Çalışma gücünün azalması veya kaybı nedeniyle uğranılan zarar
- Sürekli sakatlık halinde ömür boyu bakıcı giderleri
- Kazanç kaybı ve iş göremezlik tazminatı
b) Manevi Tazminat
- Mağdurun yaşadığı fiziksel acı, psikolojik yıkım ve hayat kalitesindeki düşüş dikkate alınarak manevi tazminat talep edilebilir.
Bu davalar, kazanın gerçekleştiği yer mahkemesinde veya mağdurun ikametgahındaki Asliye Hukuk Mahkemesi’nde açılabilir.
2. Zorunlu Trafik Sigortası Kapsamında Haklar
- Tedavi giderleri (SGK sorumluluğunda olmayan masraflar)
- Sürekli sakatlık tazminatı (Sigorta şirketinden talep edilir)
- Destekten yoksun kalma tazminatı (Ölüm halinde mağdurun yakınları alabilir)
Eğer karşı tarafın sigortası yoksa, mağdur Güvence Hesabı’na başvurabilir.
III. Cezaî Süreç: Şikâyet ve Kamu Davası
1. Taksirle Yaralama Suçu (TCK m. 89)
- Kaza sonucu mağdur yaralandıysa, kazaya sebep olan sürücü hakkında 3 aydan 1 yıla kadar hapis veya adli para cezası uygulanabilir.
- Mağdurda kalıcı sakatlık oluşursa veya ağır yaralanma meydana gelirse, ceza artar.
2. Trafik Güvenliğini Tehlikeye Sokma Suçu (TCK m. 179)
- Alkollü araç kullanarak kazaya sebep olan veya aşırı hız yapan sürücüler hakkında 1 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası verilebilir.
3. Şikâyet Süresi ve Soruşturma Açılması
- Basit yaralanmalı kazalarda şikâyet süresi 6 aydır.
- Ağır yaralanma veya ölüm halinde savcılık re’sen soruşturma başlatır.
Sonuç
Trafik kazasında yaralanan mağdurlar, haklarını korumak için delillerin zamanında toplanması, adli rapor alınması ve hukuki sürelerin kaçırılmaması gerektiğini bilmelidir. Avukat desteği almak, sigorta haklarını eksiksiz talep etmek ve gerektiğinde cezaî süreçlere dahil olmak mağdurun lehine olacaktır.
